Elmam 5 Aylık

Artık Elmanız yatar pozisyondan dikey pozisyona geçmek için hazırlanıyor. Dik durabilmesi için boyun, sırt ve bel kasları gelişmiş olmalıdır. Yerde karın üstü kalan çocuklarda ense ve sırt kasları daha çabuk gelişir. Bebeğinizi kollarından tutarak çektiğinizde kafası geriye düşmeden dik kalabilmelidir, omurga dik olarak öne gelecektir. Sırt ve kafa aynı düzlemde olmalıdır. Ense ve sırt kasları bebeğinizi dik tutacak kadar geliştiğinde bebeğiniz kendisi dengesini koruyarak oturacaktır. Bebeğinizi yerde karın üstü bırakın ve bu hareketi yaparak bebeğinizin sırt ve boyun kaslarının gelişimini kontrol edin.

Bebeğinizi yüz üstü bırakın. Kendisi karnının üzerinde kollarını bacaklarını gererek kaldıracaktır. Bu pozisyon kaslarının gelişimi için güzel bir egzersizdir. Yakında oturmaya başlayacak bebeğinizin ense ve sırt kasları kuvvetlenmelidir. Yüzükoyun yerde bıraktığınızda göğsünün altına bir yastık koyarak gövdesini yükseltebilirsiniz. Kolları bacakları yastık üzerinden aşağıya sarkacak ve bu şekilde kolları ve dizleri üzerinde yastık yardımı ile durmayı deneyimleyecek ve emekleme öğrenmesi için de iyi bir tecrübe olacaktır.

Ense ve sırt kasları gelişen bebek artık karın üstünden sırt üstüne, sırt üstünden karın üstüne dönmeyi başarır. Dönmeyi öğrenmek bacak ve kol koordinasyonu, sol ve sağ beynin birlikte çalışması ve bu hareketin tekrarları ile kasların güçlenmesine neden olur. İleride emeklemeye ve yürümeye katkısı olacaktır.  5. Aya kadar dönmeyi deneyimlemeyen bebeğinize dönmeyi öğretebilirsiniz. Bu hem onun için hem de sizin için iyi bir oyun olabilir. İlk adım olarak bacaklarını kaldırmayı öğretmelisiniz. Sırt üstü yatarken tek bacağını alıp yavaşça göğsüne doğru kaldırıp tekrar yere bırakın ve bu hareketi diğer bacakla da tekrarlayın.

Bebeğiniz 5. ay bitiminde artık oturmayı deneyimlemek ister. Artık oturtulduğunda sırtını dik tutabilmekte ama tek başına oturamamaktadır. Siz dengeyi sağladığınızda, kucağınızda, ya da yastıklarla desteklendiğinde, pusetinde, mama iskemlesinde bağlandığında oturabilmektedir. İlk oturmaya başladığında dengesini kaybedip düşme ihtimaline karşı arkasını yastıklarla besleyerek, daha da iyisi bir oyuncak kutusu, çamaşır sepeti, leğen gibi küçük bir kutu içine oturtabilirsiniz.

4-6 ay bebeğinizin yere tam güçlü basamadığı, bacaklarının gevşek olduğu bir dönem olabilir. Bundan önce bebeğiniz, beyninin istemsiz merkezleri tarafından refleks olarak basıyordu.  Bu istemsiz refleks davranışlar 4 ay civarı gerilemeye başlar, dolayısı ile bu refleks basma da geriler ve bacaklar gevşer. Tam bu sıralarda beynin gelişmiş üst ve istemli merkezlerinden basma becerisi gelişmeye başlar. Bundan sonra bebeğiniz istemli olarak basacak, yani istediğinde basıp istediğinde gevşeyecek yani hop hop sıçrayabilecektir. Bazen istemsiz merkezler gerilerken üst merkezden basma gelişir ve arada bu gevşek hal görülmeyebilir. Bazen istemsiz merkezler hızla geriler ve henüz istemli basma gelişmemiştir ve bebeğiniz basamaz. Felç oldu sanmayın. Arada basamadığı böyle bir dönem olabilir. İstemli basması 6 ayı bulabilir.

Bu dönemde elleri ve ayakları ile oynar. Objeleri tutar, ağzına götürür, iki eline iki oyuncak alabilir, elden ele geçirebilir. Kısa süreler kendisini oyalar. Bazen sessizce kendi kendine yatakta oyalanırken bulabilirsiniz. Kullanılan zararsız eşyaları oynaması için verin. Mesela bir mendil. Izleyin. Bir süre oyalanacaktır. Ağzına götürüp emecek, ısıracak ve sonucu izleyecektir. Oyun halısı hala çok güzel bir oyun alanı olmaya devam eder. Bebekken siyah beyaz gibi kontrastları ayırabilirken artık renk tonlarını ayırabilir. Bu dönemde renkli kitaplar, oyuncaklar onun favorisi olur.

Bu ayda Elmanızın lisanı gelişmeye başlar. Sessiz harflerin de kullanılması ile heceler, hatta belki hece tekrarları bu sıralar başlar.  “Baba, anne” gibi kelimelere benzer seslerin tekrarlanması bu aylarda olur. Her ne kadar sizinle bağlantı kurmasa da “bababa” demesi ya da “annnni” gibi sesler çıkarması size heyecan verecektir. Onun çıkardığı sesleri tekrarlayarak heyecanını artırabilir, konuşmaya olan hevesini destekleyebilirsiniz. Değişik sesler çıkarın, hayvan seslerini taklit edin, yüz mimikleri yapın. Bebeğiniz bunlardan hoşlanacaktır. Temel kelimelerin çoğunu anlar. 6 ayda “anne, baba” gibi sesler çıkarıp size seslenebilir. Espri ve eğlence anlayışı gelişir. Hoşlandığı şeylere gülümser. Cee oyunu bu dönemde oynayabileceğiniz güzel bir oyun. Bebeğinizin başka bebeklerle karşılaşmasını sağlayın, birbirlerini inceleyip konuşmalarına izin verin. Artık ismini öğrenebilir ve adı söylendiğinde döner.

Elmanız artık sosyal bir birey. Etraf dikkatini çeker ve beslenme sırasında dikkati dağılır. Artık memenizde uzun süreler kalabilen, memenizde uyuyan bir bebeğiniz yok. Beslenirken dışarıda duyduğu hafif bir ses, bir hareket dikkatini çeker ve o emmeyi bırakır, döner ve ilgisini çeken şeyi görmek ister. Dışarıda duyduğu bir sese cevap verir veya gördüğü bir şey ile ilgilenir. Zaten artık kuvvetli çekmektedir. Kısa sürede memeyi boşaltır. Daha verimli beslenme için, sessiz sakin bir yerde emzirmeye çalışın. Etrafta ilgisini çekecek şey bulamasın. Dikkatini size toplamak için sakin bir şarkı mırıldanabilir, bebeğinizle sakin sakin sohbet edebilirsiniz.

Bebeğiniz ana kucağından kolayca kalkıp yuvarlanabilecek kadar büyüdü, dikkatli olun. Gelecek ay emeklemeye başlayabilir. Evinizi bebek için güvenli hale getirmeye başlayın, kabloları, yuvarlanabilen tabure gibi araçları ortadan kaldırın, masa, sehpa gibi eşyaların sivri köşeli olmamasına dikkat edin. Elektrik prizlerini kapatın. İlaç deterjan gibi zehirleyebilen maddeleri ulaşamayacağı yerlere, kilitli dolaplara kaldırın. Çekmecelere, buzdolabına, klozete kilit takın. Dolapları duvara monte edin. Özellikle çekmeceler çocuklar için caziptir. Açıp karıştırabilir, çekip içine oturabilir, çekip basamak yaparak dolabın üzerine çıkmak isteyebilirler. Öne doğru açılan çekmeceler dengeyi bozarak dolabın devrilmesine neden olur. Özellikle çekmeceli dolapları duvara monte etmelisiniz. Ağzına atabileceği küçük objeleri ortadan kaldırın. Artık hareketlenmeye başlayan yumurcak kaşla göz arasında bir muzurluk yapabilir.

Bu aylarda hafızası gelişmeye başlar. Kısa süre öncesini hatırlar. Ütünün fişinin nereye takıldığını hatırlar. Gözü ile görmediği şeylerin var olduğunu bilir. “Object Permenance” “Anne burada değil ama içeride.” “Oyuncak yastığın altında.” Oyuncakları saklayarak oyun oynayın. Küçük bir kısmını gördüğü oyuncağı arayıp çıkarabilir. Siz de saklanarak oyun oynayabilirsiniz.

Bu dönemde kızgınlık, sevme/sevmeme, isteme/istememe, mutlu olmak/mutsuzluk gibi duygular gelişir. Bu duygularını size belli eder. Kızdığında ağlama, donup kalma gibi, üzüldüğünde ağız hareketleri, uzağa bakma, ilgisiz kalma, donup kalma gibi tepkiler verir. Yabancı kişiler hakkında şüpheli davranır. Annenin duygularını referans alır. Onu tanıtmaya çalıştığınız kişilere gülümsemeniz, onun da diğer kişiye gülümsemesini sağlar.

5 Aylık Elmanız:

• İnsan sesine tepki verir, konuşana döner. Annesinin sesini duyunca ağlamayı keser.
• İlgilenildiğinde gülümser ve konuşur.
• Pek çok farklı ses çıkarır. Bunların bir kısmı kendine özgü, diğerleri duyduklarını taklittir.
• Gördüğü hareketleri taklit etmeye çalışır.
• Elinden oyuncağının alınmasını veya onu mutsuz eden bir davranışı protesto eder.
• Her şeye dokunmak, tutmak, tatmak ister. Elindeki objeyi diğer eline geçirebilir.
• Emekleme benzeri hareketler başlar. Geri geri sürünebilir, karın üzeri sürünebilir. Yatağında bir baştan diğer başa gidebilir.
• Yabancılaşma başlar. Ev halkı dışındakileri ilk gördüğünde korkar.
• Kilo artışı azalır. Bu ayda genellikle doğum kilosunun iki katına ulaşmıştır.

5 aylık Elmanın beslenmesi:

Elmanız, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) önerilerine göre ilk 6 ay sadece anne sütü veya formül mama ile beslenmelidir. Son yıllarda artan alerjiler dikkat çekmedir ve buna karşın ESPGAN (The European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) tamamlayıcı katı gıdaların 4-6 ay arası mutlaka başlanması gerektiğini savunmaktadır. Besinler bebeğin tenine değmeden önce ağzına sürülmeli, 4-6 ay arası tadımlara başlanmalıdır. Bu yöntemle tadılan besinlere karşı tolerans gelişeceği ve alerjilerin daha az olacağını söylemektedir. Tabii ki anne sütü veya formül mama bu sırada devam etmeli ve mümkünse 2 yaşına kadar sürdürülmelidir. 4. Ayda bebeğiniz verilecek sebze, meyve, tahıl gibi gıdaları sindirebilecek, metabolize edebilecek olgunluğa ulaşmıştır.

Bu ay:

• Rutin sağlık kontrolleri, gelişiminin değerlendirilmesi, beslenme ve uyku konusunda değerlendirme için doktorunuzu ziyaret etmeyi unutmayınız.
• Bu ay devlet aşı takviminde aşı yoktur. Özel aşılardan Rotavirus aşısı ve Meningokok aşıları (MenB ve MenACWY) yapılabilir. Rotavirus aşısı ağızdan verilen bir aşıdır ancak meningokok aşıları enjeksiyondur. Bu aşıları doktorunuz ile konuşarak aşı planını yapmanızı ve o düzene göre aşıları uygulamayı ihmal etmeyin.
• D vitaminine devam ediyorsunuz değil mi?
• Demir vermeyi unutmuyorsunuz değil mi? Kilosuna göre artırmayı unutmayın.

OYUNLAR:

• Jimnastik halısı
• Çıngıraklı çoraplar
• Çıngıraklar
• Dişlikler
• Ses çıkaran basit müzik aletleri ile oyun
• Yumuşak oyuncaklar, uyku oyuncağı, bebekler
• Tekrarlanan oyunlar (hafıza geliştirir)
• Su oyunları
• Konuşma, anlatma
• Kitap okuma
• Sesli ışıklı oyuncaklar
• Ayna
• Saklama, saklanma oyunları