Elmam 4 Yaşında

Her yaşta çocuk ve erişkinler ile birlikte olmaktan hoşlanır. Çok küçük yaştaki çocukların yanında kendisini çok büyük hissettiği için mutlu olur. Çok yaşlı aile büyükleri ile olmaktan da mutlu olur. Onlarla bir sohbeti paylaşmak bu yaşlar için enteresandır ve hoşuna gider. Değişik insanları tanımak, parktaki değişik çocuklar ile tanışmak bu yaş çocuğunu mutlu eder. Hayali arkadaşları olabilir. Genellikle uyumlu ve işbirlikçidir, ama ara ara tatmin edilemeyen istekleri olabilir. Yaş büyüdükçe duygularını ve davranışlarını daha iyi kontrol eder ve daha uyumlu olur.

Anaokuluna başlamak ve aileden uzak kalmakla ilgili endişeler yaşayabilir. Bu konuda onunla konuşmak, okulu birlikte ziyaret etmek ve hangi okul olması konusunda birlikte karar vermek onu rahatlatır. Bu yaşlar okul öncesi hazırlık için önemli zamandır. Düşünme becerileri giderek gelişir. Sınıflama, gruplama, karşılaştırma, sıralama, öngörme, problem çözme becerileri gelişir. Ancak her çocuk farklıdır. Bunların hepsini aynı zamanda yapamayabilir. Bazen çocuğunuz geride kalabilir bazen hızla ilerleyebilir.  Önemli olan yıllar içinde gözle görülür farkın olması ve adım adım geliştiğini fark etmektir. Bazı becerileri diğer çocuklardan geri, bazı becerileri ileride olabilir.

Bu yaşta çocuğunuz gerçekleri gizlemeye hatta yalan söylemeye başlayabilir. Yaptığı bir hatayı gizlemek isteyebilir. Bu durum, yaşın normal davranışıdır.

Oyun, hala duygularını ifade etmenin ve öğrenmenin bir yoludur. Şarkı söylemeyi, dans etmeyi, rol yapmayı sever. Olmak istediği karakteri iyi taklit ettiği, inandırıcı oyunlar oynamaktan hoşlanır, gerçek ile hayal arasındaki farkı öğrenmeye çalışır. Cinsiyetinin farkındadır ve cinsiyetine uygun rollerde oyun kurar. Kız çocukları anne olmak, öğretmen olmak gibi rolleri benimserken, erkek çocuklar pilot olmak, tamirci olmak, polis olmak gibi daha erkeksi rolleri tercih ederler.

Bu dönemde vücut hakkında merakı artmıştır. Kendi vücudunu veya başkasının vücudunu incelerken bulabilirsiniz. En büyük merakları genital bölgedir.

Kaba motor aktivite olarak 3 tekerlekli bisiklet kullanabilir, tek ayak üzerinde durabilir, sek sek oynama konusunda yavaş yavaş gayret gösterebilir, topu atma, yakalama, vurma konularında becerileri artmış, sekme, atlama, zıplama konusunda uzman olmuştur. Takla atmaya çalışır. Geriye atlama, koşarken atlama gibi daha zor hareketleri yapmayı dener.

İnce motor kaslar da gelişme gösterir. Kalem kullanmada ustalaşmış, kendince resimler yapmaya boyamaya başlamıştır. Düz çizgi, daire, kare çizebilir, çöp adam yapmaya çalışır, şekilleri taşırmadan boyamayı dener. Kitap sayfalarını teker teker çevirmeye, fermuar açıp kapamaya, kapı kolunu kullanarak kapıyı açmaya başlayabilir. Tahta boncukları ipe dizmeye, makasla daire kesmeye çalışır. Bazı çocuklar ince motor gelişim açısından daha beceriksiz olabilir. Onlarla bu konularda çalışmak, ellerini kullanacakları, el kaslarını geliştirici oyun hamuru, kumla oyun, kalemle çalışma gibi aktiviteler yapmak geliştiricidir. Mesela bir koli içine girerek koli kartonu üzerine resim yapmak çocuk için çok yaratıcı bir oyundur. Hep özgürce büyük alana çizmek hem de minik bir hacim içinde hayal güçlerini çalıştıracakları bir ortamda olmak ilginçtir. Bu beceriler 4-6 yaşta kazanılır. İlköğretime başladığında el kasları gelişmemiş çocuklar yazı yazmakta zorlanırlar. Okul öncesi bu dönemde bu konu üzerinde çalışmak okul başarılarını artırır.

4 yaşta dil gelişimi oldukça hızlı gelişim gösterir. Artık çocuğunuz konuşmaktadır. Yüzlerce kelime bilmektedir. 5-6 kelimelik uzun cümleler yapabilir. Artık konuşmaları anlaşılır olmuştur. Bebekleri ile veya oyunlarında hayalinde kurduğu karakterler ile konuşabilir, sanki kitap okuyormuş gibi ezberlediği hikayeleri anlatabilir, sizinle sohbet edebilir. Nasıl hissettiğini, düşüncelerini anlatabilir. Size sorular sormaya başlar. Daha önceleri “ne, kim, nerede” gibi sorular sorarken artık “niye” soruları sorar. Kelimelerin anlamlarını, yaşadığı dünyanın özelliklerini merak eder. Zamirleri doğru kullanır. Zaman bildiren kelimeler çocuklar için oldukça zordur. bu yaşta yavaş yavaş doğru kullanmaya başlar. Şiirler, şarkılar söyleyebilir.

Kişisel sosyal gelişimi de hızla değişim göstermektedir. Kendisi giyinebilir, çatal, kaşık, bazen de bıçak kullanabilir (mesela yumuşak şeyleri kesmek, ekmeğe tere yağ sürmek gibi). Tuvalete kendisi gidebilir, banyo yapabilir, dişlerini fırçalayabilir. Siz uzaktan kontrol etmeye devam etmelisiniz.

Bu yaşta adını, nerede yaşadığını, telefon numarasını söyler. Sağını, solunu ayırt edebilir. Cisimlerin ne işe yaradığını bilir, mesela, bir anahtar alıp kapıya yönelir, deliğe sokup çevirebilir. Hangi cismin daha ağır olduğunu ayırt edebilir. Ana renkleri bilir, diğer renkleri öğrenmeye devam eder. 10’a kadar saymaya çalışır. Sayı kavramını anlar. Cisimleri sıralayabilir, karşılaştırabilir, çeşitli özelliklerine göre gruplayabilir. Cisimlerdeki benzer ve farklı yönleri fark eder. Mesela bir markete girdiğinizde kırmızı ürünleri göstermesini isteyin. Veya yoldan geçen beyaz arabaları sayın. Hangi yönleri ile benzeştiklerini, hangi yönlerinin farklı olduğunu konuşun.

Bir sene önce zaman kavramı hakkında hiç fikri olmayan çocuğunuz artık geçmiş, gelecek ve şimdiyi ayırt edebilir. Hangi olay geçmiş, hangisi gelecek zaman bilir. Sabah, öğlen, akşam nedir, yıl içinde değişen mevsimler nasıldır bilir. Hikâye dinlerken hikâyenin başı, ortası, sonu olduğunu fark eder.

Ona bolca oyun zamanı yaratmalıyız. Oyun fiziksel ve mental gelişimine katkı sunar, onun heyecan, korku, öfke, mutluluk gibi duyguları öğrenmesine ve ifade etmesine fırsat verir. Kumla çamurla oynamak, boyama yapmak, bebekler arabalarla oynamak veya bolca koşmak, atlamak, zıplamak onun için eğlenceli oyunlardır. Yaratıcı ve sanatsal aktiviteler için de fırsat yaratmalıyız. Resim yapmak, boyama yapmak, kumaşlarla yaratıcı etkinlik yapmak, müzikle dans etmek, atlamak, koşmak, müzik yapmak, tempo tutmak, ritim çalışmak, basit malzemelerle ses çıkarmak sanatsal becerilerini görmek ve geliştirmek için güzel fırsatlardır. Oyuncakları renklerine, şekillerine göre ayırmak, sıralamak hoşuna gider. Eş anlamlı ve zıt anlamlı kelimelerle oyunlar oynamak öğreticidir. Kendi kendine oynamaktansa diğer çocuklarla oynamayı tercih eder.

Kitap okumak, hikâye anlatmak, şiir ezberlemek çocuğunuzun konuşma, düşünme, ve hayal etme becerilerini geliştirir.

Onunla yemek hazırlamak, alışveriş, sebzeleri temizleme, ayıklama, doğrama, karıştırma, pişirme aşamalarında birlikte olmak, yapabileceği şeyleri ona yaptırmak, mesela karıştırmak, salata malzemelerini bir araya getirmek, ekmek arasına peynir vs koyarak sandviç hazırlamak gibi basit şeyleri ona bırakmak hem el becerileri açısından hem de matematik kavramlar hakkında öğretici olur. 3 yumurta, bir bardak yoğurt, yarım kaşık tuz vs gibi kavramlarla miktarlar hakkında, 10 dakika çırpmak, 30 dakika pişirmek gibi kavramlarla zaman hakkında fikri olur.

Onunla paylaşmayı ve sırayla oynamayı öğrenebilmesi için birlikte oyun oynamalı ve oyun içinde “şimdi benim sıram sonra sıra sende”, “kırmızı Legolar benim, maviler senin olsun” gibi örneklerle paylaşmayı ve sıra ile oynamayı öğretmelisiniz. Bu yaşlarda paylaşmak hala zordur ve arkadaşları ile oynadığı sırada bazen onu bu konuda desteklemeniz, uyarmanız gerekebilir. Paylaştığında davranışını takdir ederek bu davranışı pekiştirmelisiniz.

Bu yaşlarda bir çocuğun ebeveyni olmak zordur. Bazen kendinizi güvenli ve tatmin olmuş hissedebilirsiniz. Bazen hiçbir şey bilmediğinizi düşünüp soru sormak, araştırmak ihtiyacı hissedersiniz. Bezen de en aptalca soruları sorduğunuzu fark edebilirsiniz. Aslında bu konularda tek mükemmel doğru yoktur. Herkes en iyiyi yapmak ister ama herkes bazı hatalar yapar. Bazen kendinizi bunalmış ve çok hassas bulabilirsiniz. İyi ebeveyn olmak için kendiniz dengede olmalısınız. Çocuğunuza odaklanırken kendinizi ihmal edebilirsiniz.  İyi bir ebeveynin çocuğuna yararlı olabilmesi için sabra, anlayışa, sükûnete ve enerjiye ihtiyacı vardır. Ancak kendiniz iyi olursanız bunlara sahip olabilirsiniz. Bunaldığınızda, hayal kırıklığına uğradığınızda çocuğunuzu güvenli bir yere, diğer ebeveyne, aile büyüklerine, bir arkadaşa, bir komşuya bırakarak bir süre kendinize zaman ayırmalı, sakinleşmek için hoşlandığınız bir şey yapmalısınız. Hiç imkân yoksa, diğer bir odaya geçip derin nefes alın ve belki de sevdiğiniz bir kişiyi çağırarak, biraz sohbet imkânı yaratın.

Dikkat! Bir çocuğu asla sarsmayın. Beyin içinde ince kanamalara ve kalıcı beyin hasarına sebep olabilir.

Çocuğunuz:

• Yerinde zıplayamıyorsa,
• Kalem kullanmakta çok beceriksiz ise,
• Oyunlara ilgisiz ise,
• İnandırıcı taklitler ile oyun oynayamıyor ise,
• Diğer çocukları reddediyor, aile dışındaki kişiler ile iletişim kurmuyor ise,
• Giyinmeye, uykuya, tuvalete gitmeye direnç gösteriyorsa,
• Çok bildiği hikayeyi anlatamıyorsa,
• 3 aşamalı komutları yapamıyorsa,
• Aynı ve farklı şekilleri ayırt edemiyorsa,
• “Ben” ve “sen” gibi zamirleri doğru kullanamıyorsa,
• Anlaşılır konuşamıyorsa,
• Önceden sahip olduğu becerileri şimdi yapamıyorsa

Doktorunuza başvurmalısınız.

48 Aylık Elmanız

• Tek ayak durabilir,
• 3 tekerlekli bisiklet kullanabilir,
• Düz çizgi çizebilir, daire kare, üçgen çizebilir,
• Kitap sayfalarını çevirebilir,
• Anlaşılır konuşur, duygularını ifade eder.
• Yardımsız giyinebilir, saçını tarayabilir, dişlerini fırçalayabilir.
• 10’a kadar sayabilir.

Bu Ay:

• 48 ay/4 yaş ta büyüme ve gelişiminin değerlendirilmesi için doktor kontrolüne gerek vardır.
• Bu yaşta  Devlet aşı takviminde olan Karma Aşı (Difteri, Boğmaca, Tetanoz, çocuk felci) ve KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) aşılarının tekrarları yapılmalıdır.
• Devlet aşı takviminde bu yaşta uygulanmayan, ancak diğer döküntülü hastalıklar gibi bu yaşta rapelinin yapılması uygun olan Suçiçeği aşısı özel aşı kapsamında bu yaşlarda (4-5 yaş) tekrar edilmelidir.
• Kan ve idrar tahlilleri yaparak kısa bir check up önerilir.
• Diş bakımı kontrol edilmeli sorun varsa diş hekimine götürülmelidir.
• Okul öncesi görme ve işitme kontrolleri yapılmalı, ortopedik bir sorun olup olmadığı değerlendirilmelidir.

OYUNLAR:

• Saklambaç
• Kovalamaca
• Atma tutma
• Bowling
• Çizgi üzerinde yürüme
• Balon yakalamaca
• Oyun hamuru
• Su oyunları
• Gerçek dünyayı taklit eden oyuncaklar
• Ritm çalışmaları
• Drama
• Sembolik oyunlar
• Oyun kurgulama
• Üzerine binilen oyuncaklar
• Müzikli düğmeli oyuncaklar
• Dokunsal / Renkli kitaplar
• Kitap okuma (uyku öncesi 5-10 dak.)
• Resim yapma
• Parmak boyası, el baskısı
• Tekerleme, şarkı
• Yap boz (4-5 parçalı)
• Oyun arkadaşı (birlikte oynamaz)
• Ev işleri,
• Sorumluluk verme
• Doğayı keşfetme