Elmam 1.5 Yaşında

Bu dönemde karyolalarından kendileri inmek isteyebilir, tehlikeli tırmanışlara neden olabilirler. Parmaklıkların tırmanamayacağı kadar yüksek olduğuna emin olun. Yatak içinde üzerine basarak yükselebileceği yastık, büyük oyuncak vs gibi şeyler olmadığına emin olun. Büyük bir yatağa geçmek için uygun zaman olabilir. Ben Montessori yatağı denilen yer yataklarını güvenli buluyorum. Bu yataklar bebeğiniz istediği zaman kalkabileceği, yataktan çıkıp size gelebileceği şekilde. Böylelikle tehlikeli tırmanışlara gerek kalmaz. Tabii bu durumda da gece siz uyurken kalkıp evin her köşesine gidebilme olasılığını ve bu hareketin de tehlikelerini göz önüne almalısınız. Bebeğin dolaşabileceği alanı güvenli hale getirip girmemesi gereken alanlara güvenlik kapısı koyulabilir ve bebeğin tehlikeli bölgelere geçmesi önlenebilir.

İnce Motor Gelişime bakacak olursak, minik Elma artık küpleri üst üste koyabilecek el becerisi, denge sağlama becerisi gösterir. 4-5 küpü üst üste koyabilir. Pirinç, mercimek gibi minik şeyleri iki parmağı ile tutabilir, döküp toplayabilir. Küçük cisimleri bardak içine doldurabilir, pet şişe içine kalemleri atabilir. Karalama yapabilir. Ona kalem kağıt vererek serbestçe çizebileceği alanlar yaratın. Renkler ve şekiller yavaş yavaş ilgisini çeker. Onunla böyle ince motor kaslarını çalıştıracak oyunlar oynayabilirsiniz. Bir kase mercimek ona uzun süre oynayabileceği bir oyuncak olabilir.

Dil gelişimi değişik düzeylerdedir. Kimi çocuklar hemen hemen konuşabilirken, bazıları ancak kelimeler söyler.  Bu zamana kadar 10-15 kelime bile söyleyemedi ise doktorunuza danışmalısınız. Bu döneme kadar sadece cisimlerin isimlerini öğrenen çocuğunuz artık eylemleri de öğrenmekte ve özne ile fiili beraber kullanmaya çalışmaktadır. “ben gel” “anne git” gibi kelimeleri yan yana getirmekte ama zaman eklerini kullanamamaktadır. Düşünceleri ve söylemek istedikleri çok fazladır ama kelime hazinesi buna yetmez. Kucağa alınmak istediğinde kollarını size doğru uzatarak kucak istediğini ifade eder. “Ih ıh ıh” diyerek bir şeyler istediğini belli eder ama ne istiyor, niye istiyor anlatamaz. Size anlatmak istediği ama anlatamadığı, sizin anlamadığınız şeylere sinirlenir. Onun duygularını ve hayal kırıklığını anlamaya çalışmalısınız. Yarı anlaşılır konuşur. Her söyleneni anlar, söylenen şeyleri yapar, size evde istediğiniz şeylerin yerlerini gösterecek kadar diyalog kurar ama daha çok işaret dili hakimdir. Cümleleri, kelimeleri vardır, vurguları vardır ama anlaşılmaz. Konuşma seslerini taklit etmekte, kendince anlatmaktadır. Söylemek istediği şeyi tekrarlayarak ona öğretmeye çalışın. Yarım kelimelerini tamamlayın ama asla bebekçe konuşmayın.  Ancak onun işaretle veya kendince kelimelerle anlattığı her şeyi anlarsanız aile arasında özel bir dil oluşacak, çocuğunuz size her şeyi anlatabildiği halde başkalarına anlatamayacak ve diğer insanlarla konuşmak istemeyecektir. Bu durumda içine kapanır ve diğer insanlarla iletişimi keser. Siz her şeyi anladığınıza göre kelimeleri öğrenmeye, daha iyi konuşmaya gerek kalmaz. Onun kelimelerini tamamlamaya, etrafınızdaki her şeyi tanıtmaya, anlatmaya, bol bol konuşmaya gayret edin. Bol bol kitaplara bakın, resimleri anlatın. Bu yaşta etrafta gördüğü hayvanları tanır, vücut kısımlarını gösterir ancak hepsinin isimlerini söyleyemez.

Bazı zaman baba bazı zaman anne birinci plandadır. Bu dönemde çocuğunuzun seçimleri sizi üzmesin. Onun bu davranışı altında ciddi sebepler yoktur. Bazen babanın banyo yaptırmasını, diğer gün annenin saçını taramasını isteyebilir. Bu dönemde değişken bir ruh hali içindedir. Öğrendiği şeyler için çok heyecanlanmakta ama anlayamadığı şeyler için de duygusal olarak gerilmektedir. Bütün gün hareketlidir ve keşfetme heyecanı galip gelmektedir. Çok yorulsa da oyun ve keşfetme galip gelmekte ve uykuya gitmek istememektedir. Bir yandan da vücudu yorgun düşmüş ve uykusu gelmiştir. Bu gibi durumlarda onun uyku ip uçlarını iyi değerlendirmek ve uykusu geldiğini anladığınızda meşgul olduğu oyundan akıllı bir manevra ile onu ayırmak ve uykuya yönlendirmek gerekmektedir.

Bu aylarda minik Elma gündüzleri 1 veya 2 uyku uyur. Tek uyku uyuyorsa aşağı yukarı öğle yemeğinden sonra 1.5-2 saat uyur. 2 uyku uyuyan çocuklar öğlen uykusunu biraz daha erken uyuyup akşam üzeri bir yarım saat kestirirler.  Gece de saat 20-21 civarı gece uykusuna geçen çocuğunuz anne sütü alıyorsa gecede 1- 2 defa emmek için uyanıp emip tekrar uykuya devam eder. Anne sütü almayan bebeklerin uyanmaması ve gece beslenmemesi uygun olur. Bu yaşta gece uyanmak açlık nedeni ile olmaz. Çocuğunuz anneyi çağırıyor olabilir. Anne onu kucağına alıp sakinleştirip tekrar yatırabilir. Anne sütü alan bebeklerde anne sütünün devamı ve bebeğin anne sütünden maksimum yararlanması için gecede 1 veya 2 kez kalkması hoş görülebilir. Bu dönemde çocuğunuz bir uyku arkadaşına ihtiyaç duyabilir. Uyku konusunda böyle bir genelleme yapsak da her çocuğun her ailenin kendi dinamikleri içinde bu düzen değişebilir ve her çocuk kendi programını uygulayabilir. Aile ve çocuk kendi düzeninden memnunsa ve sağlık sorunu oluşturmuyorsa kendi düzeninde devam edebilir.

Bu dönemde diğer insanlarla iletişim kurma çabasındadır. Kendi yaşındaki çocuklarla olmayı tercih eder. Onlara vursa, oyuncakları paylaşmak istemese, saçlarını çekse moraliniz bozulmasın. Onun uyumsuz, yabani olduğunu düşünmeyin. Bu sıralar davranışlarının sonuçlarını deneyimleyip öğrenmeye çalıştığı dönemdir ve çoğu yerde sabrınızı zorlayabilir. Onun bol bol diğer insanlarla iletişim kurabileceği ortamlarda bulunması için fırsat yaratın.  Kısa zamanda davranışlarının sonuçlarını öğrenecek, belki de başkalarından dayak yiyecek, bu davranışların kötü olduğunu kavrayacak ve uyum sağlayacaktır. Sağlığı tehdit altında olmadıkça ona müdahale etmeyin. Kendisi deneyimleyerek öğrenecektir. Çocuğunuzu veya diğer çocuğu koruyarak olaya müdahil olmayın. Kendi çocuğunuzu koruduğunuzda size sırtını dayayacak ve kendisini korumayı öğrenemeyecektir. Diğer çocuğu koruduğunuzda size kızacak, için için size ve diğer çocuğa düşman olacaktır ve siz görmediğiniz bir zaman o çocuğu daha fazla incitecektir. Siz tarafsız kalarak izleyin ve gerekiyorsa daha sonra, yalnız kaldığınızda çocuğunuza davranışı için açıklama yapabilir, tavsiyede bulunabilirsiniz. Bu yaşta pek fazla anlamasa da, ilerisi için belirli bir davranış geliştirmiş olursunuz.

Kendi yaşında birkaç çocuğun ailesi ile arkadaş olmanız onları beraberce dışarı çıkarmanız onlara çok katkı sağlar. Beraberce hayvanat bahçelerine, parklara, koşup oynayacakları oyun alanlarına götürebilirsiniz. Bu yaşlarda birlikte oyun kuramazlar, beraber oyun oynamazlar ama aynı alanda başka çocuklarla, oyuncağa yönelik oyun oynarlar. Birlikte oyun kurmasalar da başka çocuklarla olmak hoşlarına gider.

Bu dönemde her şeyi başarmak ve alkışlanmak ister. Sürekli kendisini ve sizi denemektedir. Tehlikeli olduğu için izin vermediğiniz bir şey, ona sorun olur ve o konuda isyan çıkarır. Mesela pencere yanındaki koltuğun tepesine çıkmak ister ve siz düşebileceği için izin vermezseniz o koltuğun tepesine çıkana kadar ağlar, tepinir ve sizi zorlar. Tabii bazı davranışlar kabul edilemez. Bunlar karşısında kararlı ve tutarlı olmalısınız. Bir süre sonra sizin kararlılığınız karşısında inadından vaz geçecektir. Ama çocuğunuz ayakkabısını kendisi giymek istiyor ve aslında giyemiyorsa, bu konuda inatlaştı ve muhakkak denemek istiyorsa, bırakın denesin. En fazla biraz daha fazla zaman ayırmanız gerekir. Zararlı olmayan, izin verebildiğiniz olabildiğince çok şeye izin verin. Zaten bir süre sonra yapamadığını anlayacak ve vaz geçecektir. Siz ne kadar çok denemesine izin verirseniz o zaten size daha fazla güvenecek, aranızda oluşan güven ilişkisi onun daha fazla işbirlikçi olmasına sebep olacaktır. O sizi üzmek istemediği için sözünüzü dinleyecek daha uyumlu olacaktır.

Artık kendisi yemek yiyebilir. Çatal kaşık kullanabilir, bardaktan su içebilir. Artık püre değil direkt yemekleri önüne koymalı ve kendisi yemesi için teşvik etmelisiniz. Masaya sizinle oturmalı ve aile sofrasının keyfine varmalıdır. Bu onun sosyalleşmesi için bir fırsattır. Sizi taklit ederek öğrendiği göz önüne alınırsa masada da sizin yediğinizi, sizin yediğiniz şekilde yemek için gayret sarf eder. Ortalığın kirlenmesine eli ile yemesine üzülmeyin. Döke saça yer. Şimdi öyle rahat ediyor olabilir ama yakın zamanda sizi taklit edecek ve sizin yediğiniz şekilde yiyecektir. Zaten kendisi yemek ister ve sizin onu beslemenize izin vermek istemez. Yemek seçimi de sizi taklit ederek olacaktır. Hiç sebze yenmeyen bir ailede çocuğun da sebze yemesini beklemeyin veya hiç süt içmeyen anne babaların çocuklarının süt içmemesini normal karşılayın.

Minik Elma giyinmek konusunda da artık yardımlaşmaya başlar. Zaten epey zamandır çoraplarını ayakkabılarını çıkarmayı başarmaktadır. Artık giyinmeye çalışır. Hatta ayağına büyük gelen sizin ayakkabılarınızı giymek ister. Siz onu giydirirken kollarını uzatarak size yardımcı olur. Kendisi giysileri başından geçirmeye çalışır veya ayağını çoraba doğru uzatır ama pek başarılı olamaz.  Ev işlerini taklit eder ve hatta basit işlerde size yardım eder. Bezini çöpe atmak, elektrik düğmelerini kapatmak, oyuncaklarını toplamak gibi basit işlerde ona görev verebilirsiniz.

Bu dönemde inatlaşmak ve kendi isteklerini yapmak konusunda ısrarcı olabilir. Kendi seçimlerini yaptırmak ve kendi kişiliğini kabul ettirmek ister. Onun kimliğini kabul ettirme çabasını desteklemek, onu kabul ettiğinizi ona belirtmek için onun seçimlerine saygı duymalısınız. Ona seçenek sunmak, kafasının karışmasını önler ve daha kolay karar vermesine neden olur. Ne giyeceğini ona sorup, dolabın karşısına geçmesine izin verirseniz birçok giysiden seçmesi zor olacaktır. Kafası iyice karışacaktır. Mevsime uygun olmayan bir şeyi giymek isteyebilir. Sizin seçtiğiniz 2-3 giysiden hangisini giymek istediğini sorabilirsiniz. Seçenek az olduğunda onun düşünüp karar vermesi daha kolay olacaktır. Bu şekilde hem onun seçimine saygı duymuş olursunuz, hem de zaten sizin ona sunduklarınızdan seçtiği için, uygunsuz bir seçim yapmamış olur.  “Makarna mı yemek istersin, mantı mı? Kereviz mi yemek istersin karnabahar mı? Parka mı gidelim, markete mi?” gibi seçenekleri ona sunun. Böylelikle onun seçimine ve kişiliğine saygı duyduğunuzu ona göstermiş olursunuz.

Artık aynada kendisini tanımaktadır. Şimdiye kadar aynada gördüğü görüntünün kendisi olduğunu anlayamıyordu. Başka bir kişi varmış gibi reaksiyon veriyordu. Şimdi aynadaki kişinin kendisi olduğunu anlar. Bunu anlayabilmeniz için o farkında olmadan alnına kırmızı bir boya sürün. Mesela ruj ile boyayın. Sonra ayna karşısına koyun. Aynadaki çocuğun alnına dikkat ederse, kendisi olduğunu fark etmemiş demektir. Ama kırmızı boyayı görünce kendi alnına elini götürüyorsa aynadaki kişinin kendisi olduğunu anlamıştır.

Bu zamanlarda çocuğunuz çok yoğun ve değişken duygulara sahip olabilir. Aniden çok heyecanlandığı, mutsuz olduğu, sevinçli olduğu, kızdığı veya korktuğu zamanlar olabilir. Her seferinde duygularını anlamaya, o duygunun adını söyleyerek o duygunun anlamını öğrenmesine yardım edebilirsiniz. “Kediden korktun galiba, babanı görünce çok mu sevindin” gibi. İstediği bir şey olmadığında kızabilir veya o anda elinde ne varsa fırlatıp atabilir. Böyle bir durumda “istediğin şey olmadığı için kızdın galiba?” diyebilirsiniz. Bu şekilde onu anladığınızı göstermiş olursunuz. Aynı zamanda kendisinin de hislerini anlamasına yardım etmiş olursunuz. O öfkeli ve üzgünken bu olumsuz duyguları sizin kollarınızda yaşamasına izin verin. Hepimiz de üzgün, öfkeli olduğumuzda sevdiğimiz bir omuza dayanmak istemez miyiz? Ona değer verdiğimizi duygularını anladığımızı göstererek rahatlamasını sağlarız. Bu şekilde o da duyguları ile baş etmeyi öğrenecektir. Gelecek için aranızda sağlam bağlar bu şekilde kurulmuş olur.

1.5 yaş çocuğu takdir edilmek ister. Sevdiği kişiler tarafından takdir edildiğinde mutlu olur. Onun kişiliğini destekleyerek, ona saygı duyarak, öğrenme keşfetme ihtiyacını anlayarak, onun duygularını anlayarak, ihtiyacı olduğunda yanında olarak onun özgüveninin gelişmesine yardımcı olabilirsiniz. Başaramadığı şeyler olduğunda da onu sevdiğinizi ve yanında olduğunuzu göstermek önemlidir. Kötü çocuk olduğunda da sevilmek ister ve bizler onlar ne olursa olsun onları severiz. Bunu onlara göstermeliyiz.

Bu yaş artık kendi vücudunun da farkında olduğu yaştır. Çişini kakasını yaptığını fark eder. Bazen yaptıktan sonra haber verebilir bazen, yaptığı sırada özel davranışlar sergileyerek yaptığını belli eder. Tuvalet terbiyesi için kaslarını tutabilmesi, çişi kakası geldiği halde tuvalete gidecek kadar bekleyebilmesi şarttır. O nedenle çocuğunuzun tam hazır olduğunu anlamadan tuvalet terbiyesine başlamayın. Tabii bu eğitim sırasında bazı kazalar olabilir ve çocuğun çamaşırları, yerler, halılar, koltuklar kirlenebilir. Bu nedenle sizin de sakin ve huzurlu olduğunuz bir zaman seçilmeli, ev taşımak, yeni bir kardeşin gelişi, anne veya babanın önemli bir hastalığı vs gibi çocuğu ya da aileyi etkileyen önemli bir değişimin olmadığı bir zaman seçilmelidir.  Tuvalet terbiyesi 1.5-2 yaştan sonra, hem ailenin hem çocuğun hazır olduğu zaman yapılmalıdır. Şimdilik zaman zaman klozete veya oturağa oturtmak, anneyi babayı, daha büyük çocukları tuvalete yaparken görmek, bu konuda anlatmak, konuşmak, kitaplar okumak yararlı olabilir. Bezen tesadüfen klozete veya oturağa yapsa da ondan her zaman bunu yapmasını beklemeden yavaş yavaş konuya ısınmasını sağlayın. Tuvalet terbiyesine tam olarak hazır olduğunuza emin olmadan asla başlamayın.

18 Ay Elmanız

• Rahatça yürüyebilir,
• Geri geri yürüyebilir,
• Çömelip kalkabilir,
• Tutunarak merdiven çıkabilir,
• Topa vurabilir,
• 4-5 küpten kule yapabilir,
• İki parmağı ile minik şeyleri tutabilir,
• Cisimleri deliklerin içine atabilir.
• Karalama yapabilir,
• 10-15 kelime söyleyebilir,
• 1-2 kelimelik cümleler yapabilir,
• Söyleneni anlar,
• Hayvanları tanır,
• Vücut kısımlarını gösterebilir,
• Kendini besleyebilir,
• Giyinirken yardımlaşır,
• İnatlar, ısrarlar başlar,
• Bezini kirlettiğini anlar. 

18 Aylık Elmanın Beslenmesi

Artık aile sofrasında ev yemekleri yemektedir. Pişen her yemeği yiyebilir. Dengeli ve sağlıklı beslenmek için mümkün olduğunca şekersiz ve tuzsuz olmasına dikkat etmeliyiz. Herkes için sağlıksız olan paketli hazır ürünlerden, kızartmalardan, margarinlerden, bol karbonhidratlı atıştırmalık kek, börek gibi şeylerden uzak kalmalıdır. Bir gün içinde 4-6 porsiyon tahıl, 2-3 porsiyon sebze, meyve, 1-2 porsiyon etlerden, 2-3 porsiyon süt ve süt ürünleri aldığına emin olmalıdır.

Bu Ay:

• Gelişiminin değerlendirilmesi, sağlık kontrolleri ve bu aya uygun tavsiyeler için doktorunuzu ziyaret etmeyi ihmal etmeyin.
• 18 ayda devlet aşı takviminde uygulanması gereken aşılar var. Bu ay iki adet kas içi, bir adet ağızdan aşı var.
  • Karma aşı dördüncü tekrar dozu (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, menenjit) Karma aşı dördüncü kez yapılıyor.. Vücut önceki dozlarda aşıyı iyice tanıdı, reaksiyon gösterebilir. Ateş, huzursuzluk olabilir, yapılan yerde kızarıklık şişlik olabilir.
  • Hepatit A aşısı birinci doz, önemli bir yan etki beklemiyoruz, yapılan yerde kızarıklık şişlik olabilir. 2. Doz hepatit A aşısı 2 yaşta yapılacak.
  • Ağızdan Çocuk Felci Aşısı ikinci doz, belirgin bir yan etki beklemiyoruz.
• Küçük Elmanın dişlerinin önemli bir bölümü çıktı. Diş bakımını ihmal etmeyin. Bol bol fırçalayın. Arada diş hekimi kontrolleri yaptırın.
• Doktorunuzun önerilerine göre vitamin, balık yağı, çinko, gibi takviyeleri planlayın.
• Artık yürüme rahatladı, dengesini buldu. Yürüme bozukluğu, içe basma, dışa basma, bacakta eğrilik var mı dikkatli olun ve çocuk doktorunuzun önerisine göre ortopedik muayene yapılabilir.
• Kuşku varsa doktorunuz M-chat Otizm testi yapabilir. 

OYUNLAR:

• Saklambaç
• Kovalamaca
• Arabalar, bebekler
• Zıt kavramlar
• Sembolik oyunlar
• Bebek mutfakta
• Üzerine binilen oyuncaklar
• Müzikli düğmeli oyuncaklar
• Renkli kitaplar
• Kitap okuma (uyku öncesi 5-10 dak.)
• Resim yapma, parmak boyası, patates baskı
• Ev işlerine yardım, sorumluluk verme
• Yap boz (4-5 parçalı)
• Legolar